BAKKER GERLOF DE WOLF en BAKKERSKNECHT HENDRIK KOOY
In de Tweede Wereldoorlog is aan de Begoniastraat nr. 2, schuin tegenover de achterkant van de gevangenis van Crackstate, de bakkerij gevestigd van Gerlof de Wolf. Op zaterdag 14 april 1945 – de Canadezen naderen Heerenveen al – dreigen de Duitsers Crackstate op te blazen met de gevangenis erbij. De zestig gevangenen zitten in doodsangst. De vrouwen zijn een dag eerder door de Duitsers vrijgelaten.
Bakker De Wolf krijgt hier lucht van en als de Duitsers in de loop van de middag Crackstate verlaten, trekken de bakker en zijn 16-jarige bakkersknecht Hendrik Kooy de stoute schoenen aan en gaan behoedzaam de deur van Crackstate binnen, die open staat, bedacht op zaken die kunnen ontploffen. De Wolf kent de weg in Crackstate vanwege zijn dagelijkse bevoorrading van de Duitsers met brood. Hij weet ook waar de sleutels van de cellen liggen.
In het voorportaal vinden ze de sleutelbossen. De Wolf draait de voordeur van binnen op slot en ze gaan naar de cellen. De bevrijde gevangen helpen de overige cellen te openen. Het is een en al lawaai. De Wolf maant iedereen rustig te blijven, ze gaan pas naar buiten als iedereen uit zijn cel is bevrijd is. Buiten ontfermen omwonenden zich over de gevangenen en in een mum van tijd is iedereen verdwenen. Alle zestig gevangenen zijn bevrijd. Wanneer er nog geen vijf minuten later weer Duitsers verschijnen, zijn alle cellen leeg. Tegen de avond staan de Canadezen voor de opengedraaide en onklaar gemaakte Hoofdbrug (nu Overkluizing) in het centrum van Heerenveen. De Canadezen laten zich niet tegenhouden en de volgende dag, zondag 15 april, blijken alle Duitsers zonder slag te leveren uit Heerenveen verdwenen. Heerenveen is bevrijd.
In oktober 1945 wordt aan het dappere bevrijdersduo, uit naam van de ex-gevangenen, een oorkonde uitgereikt. Gerlof de Wolf schrijft over de belevenissen op 14 april 1945 een boekje waarin hij uitgebreid verslag doet van die dag. De Wolf zet na de oorlog zijn bakkerij aan de Begoniastraat nog een aantal jaren voort, maar emigreert eind jaren 40 met zijn gezin naar de Verenigde Staten.
De Friese dichter en journalist Fedde Schurer, na de oorlog hoofdredacteur van de Friese Koerier, schrijft in 1955 onder het pseudoniem Sjolle Kreamer ‘De ballade van Crackstate’ als eerbetoon aan dit huzarenstukje van Gerlof de Wolf en Hendrik Kooy.
Foto’s Bron: Stichting Historie Heerenveen